چۆن بە شێوەیەکی کاریگەر لەگەڵ مۆدێلە زمانییە گەورەکان قسە بکەین؟
چۆن بە شێوەیەکی کاریگەر لەگەڵ مۆدێلە زمانییە گەورەکان قسە بکەین؟
هێڵکاری سەرەکی بابەتەکە:
١. پێناسەی مۆدێلە زمانییە گەورەکان
٢. چۆنیەتی پرسیارکردن لێیان
٣. نموونەی پرۆمپتی باش و خراپ
٤. 38 تەکنیک سادە و جیاوازی پرۆمپت
مۆدێلە زمانییە گەورەکان (Large Language Model) : سیستەمێکی پێشکەوتووی ژیری دەستکردن کە وەک مێشکێکی گەورەی ئەلیکتڕۆنی کاردەکەن.
بەهۆی فێربوونی قووڵ لە داتا و نوسینی زۆر و زەبەندەی چەندها سەرچاوە؛ مۆدێلەکان توانای تێگەیشتن، بەرهەمهێنان و شیکردنەوەی زمانیان هەیە بە وردی، وە مەودای تێگەیشتنیان زۆر بەرزە.
نمونە وەکو: chat gbt, bert,bloom, LLaMA,
claude
چۆن پرسیار لە مۆدێلە زمانەوانییە گەورەكان بكەین؟
بەبەکارهێنانی هونەری ئاڕاستەکردنی ژیرانە یاخود
پرۆمپت ئینجینیەرینگ (Prompt Engineering) :
کە بریتییە لە زانستی دیزاینکردن و داڕشتنی پرسیار یان ئەرك بە شێوەیەكی کاریگەر بۆ مۆدێلەزمانییەگەورەکان.
ئەمە بووە بە زانستێکی نوێ و لە سەردەمی ژیری دەستکردا وەک خوێندنەوە و نوسین گرنگ دەبێت.
ئەندازیاری پڕۆمپ گرنگە بۆ باشترکردنی کارلێکی نێوان مرۆڤ و سیستەمەکانی هۆشی دەستکرد، و ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕێت لە باشترکردنی کوالێتی و دروستی ئەو زانیارییانەی کە لەم سیستەمانەوە وەردەگیرێن.
بە بەکارهێنانی زمانی ڕوون و دیاریکراو، دابەشکردنی پرسیارە ئاڵۆزەکان، و دیاریکردنی چوارچێوەی دروست، کارلێکی نێوان مرۆڤ و سیستەمەکانی ژیری دەستکرد باشتر دەکات. ئامانجی سەرەکی ئەم تەکنیکە، یارمەتیدانی بەکارهێنەرانە بۆ کەمکردنەوەی هەڵە و لێکتێنەگەیشتن، و باشترکردنی توانای مۆدێلەکان بۆ تێگەیشتن لە مەبەستی ڕاستەقینەی پرسیارەکان. پرۆمپت ئینجینیەرینگ وەک پردێک کار دەکات لە نێوان بیرکردنەوەی مرۆیی و لۆژیکی مۆدێلەکاندا، کە ڕێگە بە بەکارهێنەران دەدات باشترین سوود لە تەکنەلۆژیای ژیریی دەستکرد وەربگرن.
نموونەی پرۆمپت(پرسیارێكی)ێکی خراپ:
"گۆڕانی کەش و هەوا چییە؟"
ئەم پرۆمپتە خراپە چونکە:
- زۆر گشتییە
- ڕوون نییە چ جۆرە زانیارییەک داوا كراو.
- ڕەنگە وەڵامێکی درێژ و ناپوختی هەبێت.
نموونەی پرۆمپت(پرسیارێكی)ێکی باش:
"تکایە سێ کاریگەریی سەرەکی گۆڕانی کەش و هەوا لەسەر ژینگە لە ماوەی 50 ساڵی داهاتوودا ڕوون بکەرەوە. بۆ هەر کاریگەرییەک، نموونەیەکی دیاریکراو و ئاماژە بە سەرچاوەیەکی زانستی بهێنەوە."
ئەم پرۆمپتە باشە چونکە:
- دیاریکراو و ڕوونە
- ژمارەیەکی دیاریکراوی کاریگەری داوا دەکات (سێ)
- چوارچێوەی کاتی دیاری کردووە (50 ساڵی داهاتوو)
- داوای نموونە و سەرچاوە دەکات، کە یارمەتی دروستی و قووڵی وەڵامەکە دەدات
- فۆکەس لەسەر لایەنێکی دیاریکراوە (کاریگەری لەسەر ژینگە)
پرۆمپتی باش یارمەتیمان دەدات وەڵامێکی پوختتر، دروستتر و بەسوودتر وەربگرین.
تەکنییکە پێشکەوتووەکانی ئەندازیاری پرۆمپت
١. Few Shot Prompt (ڕێنمایی چەند نموونەیی):
ئەمە شێوازێکی فێرکردنە کە تێیدا چەند نموونەیەک پێشکەش دەکەیت پێش داواکردنی ئەنجامدانی ئەرکێکی نوێ.
نموونە:
داوا لە AI دەکەیت کە ناوی شارەکان بۆ ناوی وڵاتەکانیان بگۆڕێت:
پاریس -> فەرەنسا
لەندەن -> بەریتانیا
ڕۆما -> ئیتاڵیا
بەرلین -> ؟
لێرەدا ژیری دەستکرد فێر دەبێت کە داوای لێ دەکەیت ناوی وڵاتەکە بدۆزێتەوە (ئەڵمانیا)
٢. Chain of Thought (زنجیرەی بیرکردنەوە):
ڕێگایەکە بۆ ئەوەی ژیری دەستکرد هەنگاو بە هەنگاو بیر بکاتەوە و هەموو قۆناغەکانی چارەسەرکردن پیشان بدات.
نموونە:
پرسیار: ئەگەر ٥ کتێبم هەبێت و ٢ کتێب بە برام بدەم و ٣ کتێبی نوێ بکڕم، چەند کتێبم دەبێت؟
بیرکردنەوەی هەنگاو بە هەنگاو:
١. سەرەتا ٥ کتێبم هەیە
٢. ٢ کتێب دەدەم بە برام: ٥-٢=٣ کتێب
٣. ٣ کتێبی نوێ دەکڕم: ٣+٣=٦ کتێب
کەواتە کۆی گشتی: ٦ کتێبم دەبێت
٣. Zero Shot Prompt (ڕێنمایی بێ نموونە):
لەم شێوازەدا هیچ نموونەیەک نادەیت و ڕاستەوخۆ داوای ئەنجامدانی ئەرکەکە دەکەیت.
نموونە:
"تکایە ئەم ڕستەیە بکە بە کوردی" (بێ ئەوەی هیچ نموونەیەکی وەرگێڕان پێشکەش بکەیت)
٤. Self Consistency (خۆ-هەماهەنگی):
شێوازێکە کە تێیدا داوا لە AI دەکەیت چەند جارێک هەمان پرسیار بە ڕێگای جیاواز چارەسەر بکات و دواتر باشترین و هەماهەنگترین وەڵام هەڵبژێرێت.
نموونە:
پرسیار: ئەحمەد ١٥٠ دینار قەرزی هەیە. هەموو مانگێک ٣٠ دینار دەداتەوە. دوای چەند مانگ قەرزەکەی تەواو دەبێت؟
ڕێگای ١:
- ١٥٠ دابەش بکە بەسەر ٣٠: ١٥٠÷٣٠=٥
کەواتە ٥ مانگ
ڕێگای ٢:
- مانگی ١: ١٥٠-٣٠=١٢٠
- مانگی ٢: ١٢٠-٣٠=٩٠
- مانگی ٣: ٩٠-٣٠=٦٠
- مانگی ٤: ٦٠-٣٠=٣٠
- مانگی ٥: ٣٠-٣٠=٠
کەواتە ٥ مانگ
هەردوو ڕێگاکە هەمان ئەنجامیان دا (٥ مانگ)، ئەمەش متمانەمان بە وەڵامەکە زیاتر دەکات.
٥. Generate Knowledge Prompting (بەرهەمهێنانی زانیاری):
شێوازێکە کە تێیدا داوا لە AI دەکەیت سەرەتا زانیاریی پێویست بەرهەم بهێنێت پێش ئەوەی هەوڵی چارەسەرکردنی کێشەکە بدات.
نموونە:
پرسیار: چۆن دەتوانم ماستی ماڵەوە دروست بکەم؟
زانیاری پێویست:
١. کەرەستەکان:
- شیری پاستۆریزە
- ماست بۆ هەوێن
- گەرمکەرەوە
- پاڵاوتن
٢. پلەی گەرمی گونجاو:
- پلەی گەرمی شیر: ٤٥ پلە
- پلەی گەرمی ژووری هەوێنکردن: ٣٥-٤٠ پلە
دوای بەرهەمهێنانی ئەم زانیاریانە، ژیری دەستکرد دەتوانێت هەنگاوەکانی دروستکردنی ماست باشتر ڕوون بکاتەوە.
٦.پرۆمپتی کۆنتێکست
• پێدانی کۆنتێکست یان زانیاری پێشینە بۆ باشترکردنی وەڵامەکان.
• نموونە:
پرۆمپت: "تۆ مامۆستایەکیت و نمرە بە وتارێک دەدەیت. وتارەکە دەربارەی پاراستنی ژینگەیە. فیدباکی بنیاتنەر بدە بۆ باشترکردن."
٧. پرۆمپتی جیاکەرەوە
• بەکارهێنانی جیاکەرەوەکان و هێماکان (وەک دووانە، کەوانە) بۆ ڕوونکردنەوەی داخڵکراو و خۆلادان لە ناڕوونی.
• نموونە:
پرۆمپت:
"ئەم دەقە پوختە بکەرەوە:
هۆشی دەستکرد پیشەسازییەکان دەگۆڕێت بە ئۆتۆماتیککردنی ئەرکەکان و باشترکردنی بڕیاردان.
```"
٨. پرۆمپتی فرە-دەور
• دابەشکردنی ئەرکە ئاڵۆزەکان بۆ هەنگاوی بچووکتر لە چەند کارلێکێکدا.
• نموونە:
پرسیاری بەکارهێنەر: "ئەم پەرەگرافە پوختە بکەرەوە."
وەڵامی مۆدێل: "چ جۆرە پوختەیەکت دەوێت؟ کورت یان وردەکاری؟"
٩. ڕێنماییەکانی فۆرماتکردن
• دیاریکردنی فۆرماتی دەرەنجام بە شێوەیەکی ڕوون.
• نموونە:
پرۆمپت: "لیستێکی کارەکان بۆ دەستپێکردنی کارێکی بازرگانی دروست بکە، بە شێوەی خاڵ."
١٠. پرۆمپتی ڕاستکردنەوەی هەڵە
• داواکردن لە مۆدێلەکە بۆ دۆزینەوە و ڕاستکردنەوەی هەڵەکان لە دەقێکدا.
• نموونە:
پرۆمپت: "هەڵە ڕێزمانییەکان لەم ڕستەیەدا بدۆزەرەوە و چاکیان بکە: 'ئەو دەچێت بۆ بازاڕ دوێنێ.'"
١١. پرۆمپتی گریمانەیی
• بەکارهێنانی دۆخی گریمانەیی بۆ وەرگرتنی وەڵامی داهێنەرانە یان شیکاری.
• نموونە:
پرۆمپت: "وای دابنێ تۆ گەشتیارێکی ئاسمانیت لە مەریخ. باسی ڕۆتینی ڕۆژانەت بکە."
١٢. پرۆمپتی بەراوردکاری
• داواکردن لە مۆدێلەکە بۆ بەراوردکردن یان جیاکردنەوەی دوو شت.
• نموونە:
پرۆمپت: "سوودەکانی وزەی خۆر و وزەی با بەراورد بکە."
١٣. پرۆمپتی داهێنەرانە
• ڕێنمایی مۆدێلەکە بۆ بەرهەمهێنانی ناوەڕۆکی خەیاڵی یان هونەری.
• نموونە:
پرۆمپت: "هۆنراوەیەک دەربارەی جوانی ئاسمانی شەو بنووسە."
١٤. پرۆمپتی دژە-واقیع
• داواکردن لە مۆدێلەکە بۆ لێکۆڵینەوە لە سیناریۆکانی "چی دەبوو ئەگەر".
• نموونە:
پرۆمپت: "چی دەبوو ئەگەر ئینتەرنێت هەرگیز دانەهێنرابا؟ کۆمەڵگا چۆن کاری دەکرد؟"
١٥. پرۆمپتی مەرجدار
• پێدانی ڕێنمایی مەرجدار بۆ ڕێنمایی وەڵامەکان.
• نموونە:
پرۆمپت: "ئەگەر داخڵکراوەکە ژمارە بێت، دووبەرامبەری بکە. ئەگەر وشە بێت، پیتەکانی پێچەوانە بکەرەوە. داخڵکراو: ٤٢"
١٦. پرۆمپتی دووبارەکراوە
• پاڵاوتن و باشترکردنی پرۆمپتەکە لە ڕێگەی چەند دووبارەکردنەوەیەک بەپێی دەرەنجامەکانی مۆدێل.
• نموونە:
دەست پێ بکە بە: "دەربارەی هۆشی دەستکرد بنووسە."
پاڵاوتن بۆ: "وتارێکی ٣٠٠ وشەیی لەسەر بەکارهێنانەکانی هۆشی دەستکرد لە چاودێری تەندروستیدا بنووسە."
١٧. پرۆمپتی فرە-شێواز (بۆ مۆدێلەکانی وەک GPT-4 Vision)
• تێکەڵکردنی دەق، وێنە، یان داخڵکراوی تر لە پرۆمپتەکاندا.
• نموونە:
پرۆمپت: "چارتەکە شیبکەرەوە و خاڵە سەرەکییەکانی پوختە بکەرەوە: [وێنەی چارتەکە دابنێ]."
١٨. زنجیرەی ڕێنمایی
• پێدانی ڕێنمایی زنجیرەیی بۆ گەیشتن بە ئامانجێک.
• نموونە:
پرۆمپت: "سەرەتا، سێ بەکارهێنانی باوی هۆشی دەستکرد لیست بکە. پاشان، ڕوونی بکەرەوە بۆچی گرنگن."
١٩. پرۆمپتی ڕەخنەگرتن لە خود
• داواکردن لە مۆدێلەکە بۆ ڕەخنەگرتن یان باشترکردنی وەڵامی پێشووی.
• نموونە:
پرۆمپت: "وەڵامی پێشوو دووبارە بنووسەوە بۆ ئەوەی کورتتر و سەرنجڕاکێشتر بێت."
٢٠. پرۆمپتی ڕۆڵگێڕان
• پێدانی ڕۆڵێکی دیاریکراو بە مۆدێلەکە بۆ کاریگەری لەسەر شێوازی وەڵامدانەوەی.
• نموونە:
پرۆمپت: "تۆ پارێزەرێکی بە ئەزموونیت. دەرئەنجامە یاساییەکانی واژۆکردنی گرێبەستێک بەبێ خوێندنەوەی ڕوون بکەرەوە."
٢١. پرۆمپتی سوقراتی
• پرسیارکردنی پرسیاری کراوە بۆ ڕێنماییکردنی مۆدێلەکە بۆ لێکۆڵینەوەیەکی لۆژیکی بابەتێک.
• نموونە:
پرۆمپت: "دەرئەنجامە ئەخلاقییەکانی ژیری دەستکرد لە پزیشکیدا چین؟ بۆچی لەوانەیە چارەسەرکردنیان ئاڵۆز بێت؟"
٢٢. پرۆمپتی دژبەر
• داواکردن لە مۆدێلەکە بۆ بەڵگەهێنانەوە دژی وەڵامی خۆی یان تاوتوێکردنی دیدی جیاواز.
• نموونە:
پرۆمپت: "تۆ بەڵگەت هێنایەوە کە هۆشی دەستکرد بەسوودە بۆ پەروەردە. ئێستا بەڵگە بهێنەوە بۆچی لەوانەیە زیانبەخش بێت."
٢٣. پرۆمپتی لاساییکردنەوەی فرە-ڕۆڵ
• لاساییکردنەوەی چەند ڕۆڵێک لە ناو گفتوگۆیەکدا.
• نموونە:
پرۆمپت: "تۆ مامۆستا و قوتابییەکیت کە گفتوگۆ دەکەن دەربارەی بەکارهێنانی هۆشی دەستکرد لە پەروەردەدا. مامۆستا: بە بەڵگەیەک دەست پێ بکە. قوتابی: وەڵام بدەرەوە."
٢٤. پرۆمپتی کارلێکی
• دیزاینکردنی پرۆمپت بۆ هاندانی کارلێکی دوو لایەنە.
• نموونە:
پرۆمپت: "با پێکەوە چیرۆکێک بنووسین. تۆ ڕستەیەک دەنووسیت، و من ڕستەی داهاتوو دەنووسم. چیرۆکەکە دەست پێ بکە."
٢٥. پرۆمپتی پێچەوانە
• داواکردن لە مۆدێلەکە بۆ پێشبینیکردنی ئەرک یان پرسیار لەسەر بنەمای وەڵام یان سیاق.
• نموونە:
پرۆمپت: "وەڵام: هایدرۆجین زۆرترین توخمە لە گەردووندا. پرسیارەکە چی دەبێت؟"
٢٦. پرۆمپتی بوار-تێپەڕ
• جێبەجێکردنی زانیاری لە بوارێکەوە بۆ بوارێکی تر.
• نموونە:
پرۆمپت: "تەکنەلۆژیای بلۆکچەین ڕوون بکەرەوە وەک ئەوەی بۆ منداڵێکی ١٠ ساڵان ڕوونی دەکەیتەوە بە بەکارهێنانی نموونەی فرۆشتنی لیمۆ."
٢٧. پرۆمپتی پشتڕاستکردنەوەی ڕاستی
• داواکردن لە مۆدێلەکە بۆ پشتڕاستکردنەوە یان سەلماندنی زانیاری.
• نموونە:
پرۆمپت: "ئایا ئەم دەربڕینە 'ئاینشتاین خەڵاتی نۆبڵی لەسەر تیۆری ڕێژەیی وەرگرت' دروستە؟ ڕوونی بکەرەوە."
٢٨. پرۆمپتی کاتی
• داواکردن لە مۆدێلەکە بۆ لەبەرچاوگرتنی گۆڕانکارییەکان بە تێپەڕبوونی کات یان پێشبینیکردنی سیناریۆی داهاتوو.
• نموونە:
پرۆمپت: "چۆن پیشەسازی تەندروستی لە ماوەی ١٠ ساڵی داهاتوودا لەگەڵ پێشکەوتنەکانی ژیری دەستکرددا دەگۆڕێت؟"
٢٩. پرۆمپتی هەڵەدۆزینەوە
• بەکارهێنانی مۆدێلەکە بۆ هەڵەدۆزینەوەی کۆد یان شیکردنەوەی کێشەکان هەنگاو-بە-هەنگاو.
• نموونە:
پرۆمپت: "ئەمە فەنکشنێکی پایسۆنە کە کار ناکات. کێشەکە دیاری بکە و چارەسەرێک پێشکەش بکە: [کۆدەکە دابنێ]"
٣٠. پرۆمپتی ڕوونکردنەوە
• داواکردن لە مۆدێلەکە بۆ ڕوونکردنەوەی بیرکردنەوە یان پرۆسەی بڕیاردانی.
• نموونە:
پرۆمپت: "بۆچی ئەمەت وەک باشترین چارەسەر بۆ کێشەکە پێشنیار کرد؟"
٣١. تێکەڵکردنی کەسایەتی
• تێکەڵکردنی چەند کەسایەتی یان دیدگا لە یەک ئەرکدا.
• نموونە:
پرۆمپت: "تۆ هەم دکتۆریت و هەم ئەندازیاریت. سوودە تەندروستییەکانی تەکنەلۆژیا ڕوون بکەرەوە."
٣٢. پرۆمپتی تاقیکردنەوەی سنوور
• تاقیکردنەوەی سنوورەکانی زانیاری یان تواناکانی مۆدێلەکە.
• نموونە:
پرۆمپت: "ڕەهەندی چوارەم بە زمانێکی سادە ڕوون بکەرەوە."
٣٣. پرۆمپتی گونجێنراو
• گونجاندنی پرۆمپتەکە بە شێوەیەکی دینامیکی لەسەر بنەمای وەڵامە پێشووەکانی مۆدێلەکە بۆ ئاراستەکردنی گفتوگۆکە.
• نموونە:
بەکارهێنەر: "ماددەی تاریک چییە؟"
مۆدێل: "ماددەی تاریک جۆرێکی نەزانراوی ماددەیە..."
بەکارهێنەر: "بە بەکارهێنانی نموونەیەکی سادەتر زیاتر ڕوونی بکەرەوە."
٣٤. پرۆمپتی ئەخلاقی یان بەهایی
• تاوتوێکردنی ناڕوونی ئەخلاقی، مۆراڵی، یان فەلسەفی.
• نموونە:
پرۆمپت: "ئەگەر ژیری دەستکرد بتوانێت تاوانەکان پێشبینی بکات پێش ڕوودانیان، ئایا دەبێت ڕێگری لێبکات؟ بۆچی یان بۆچی نا؟"
٣٥. پرۆمپتی چەمکی ئەبستراکت
• داواکردن لە مۆدێلەکە بۆ ڕوونکردنەوە یان شیکردنەوەی بیرۆکە ئەبستراکتەکان.
• نموونە:
پرۆمپت: "'ئازادی' چ مانایەکی هەیە لە سیاقی کەسی و کۆمەڵایەتیدا؟"
٣٦. پرۆمپتی توخمی سەرسوڕمان
• زیادکردنی توخمێکی چاوەڕواننەکراو لە پرۆمپتەکەدا بۆ تاقیکردنەوەی داهێنەری یان گونجاندن.
• نموونە:
پرۆمپت: "هۆنراوەیەک دەربارەی ژیری دەستکرد بنووسە، بەڵام هەر دێڕێک دەبێت جۆرێک میوە باس بکات."
٣٧. پرۆمپتی دانپێدانانی نادڵنیایی
• هاندانی مۆدێلەکە بۆ دانپێدانانی ڕاشکاوانە بە سنوورداری یان نادڵنیاییەکانی.
• نموونە:
پرۆمپت: "ئەگەر وەڵامەکە نازانیت، ڕوونی بکەرەوە بۆچی لەوانەیە نەزانراو یان نادڵنیا بێت."
٣٨. پرۆمپتی وەڵامی چین-چین
• داواکردنی وەڵام لە چەند چین یان ئاستی وردەکاریدا.
• نموونە:
پرۆمپت: "ڕۆشنەپێکهاتن لە سێ ڕستەدا ڕوون بکەرەوە، پاشان لە سێ پەرەگرافدا زیاتر باسی بکە."
دیاریکردنی ژمارەیەکی دروست بۆ تەکنیکەکانی ئەندازیاری پرۆمپت کارێکی ئاستەمە، چونکە تەکنیکەکان دەکرێت تێکەڵ بکرێن، بگونجێندرێن یان تایبەت بکرێن بۆ ئەرکی دیاریکراو، کە تەکنیکەکان بە کردەیی بێ سنور دەکات. هەرچۆنێک بێت، بەپێی ئەو تەکنیکە ڕێکخراوانەی باسکران، دەتوانین بەم شێوەیە پۆلێنیان بکەین:
١. تەکنیکە ڕاستەوخۆکان: نزیکەی ٧٠ تەکنیکی ناودار بوونیان هەیە.
٢. تێکەڵکردنی تەکنیکەکان: زۆربەی تەکنیکەکان دەکرێت تێکەڵ بکرێن (بۆ نموونە، زنجیرەی-بیرکردنەوە + ڕۆڵگێڕان + فۆرماتکردن)، کە دەبێتە هۆی زیادبوونی ئەندازەیی لە دەرفەتەکان.
٣. ئەرکی تایبەت: تەکنیکە تایبەتکراوەکان بۆ بەکارهێنانی دیاریکراو (وەک پرۆگرامکردن، وەرگێڕانی زمان، یان نووسینی داهێنەرانە).
کەواتە، لەگەڵ ئەوەی کە ٣٨ تەکنیکمان بە وردی باسکردووە، ژمارەی ڕاستەقینەی تێکەڵکردن، گونجاندن و تەکنیکە تایبەتمەندەکان دەکرێت بە ئاسانی بگاتە سەدان تەکنیک، بەپێی داهێنەری و ئاڵۆزی حاڵەتی بەکارهێنان.
ئەم تەکنیکانە هەموویان یارمەتی مۆدێلەکان دەدەن وەڵامی دروستتر و زانیاری تەواوتر پێشکەش بکەن. هەروەها یارمەتی بەکارهێنەر دەدەن متمانەی زیاتریان بە وەڵامەکان هەبێت.
دەستەکانت خۆش دکتۆر اسامە
ردحذف